Những nghịch lý mang tên Sơn Tùng M-TP

Mặc dù vẫn đứng vững ở vị thế người dẫn đầu Vpop trong nhiều năm qua, thực tế các hoạt động âm nhạc của Sơn Tùng đã có dấu hiệu giảm nhiệt và thiếu sức ảnh hưởng trong vài năm gần đây. Liên tiếp trong 3 năm từ 2021 - 2023, mỗi năm Sơn Tùng chỉ phát hành đúng một bài hát, trong năm 2022 và 2023, anh thậm chí còn phát hành ca khúc được sáng tác hoàn toàn bằng tiếng Anh. Những ca khúc này vẫn có thành tích tốt, tuy nhiên độ phổ biến với đại chúng không còn lớn do rào cản về mặt ngôn ngữ, riêng There’s no one at all còn dính một số lùm xùm đáng tiếc, phải gỡ bỏ MV.

Đầu năm nay, Sơn Tùng quay trở lại với một single thuần tiếng Việt có tên Chúng ta của tương lai. Bài hát sớm vượt lên so với các sản phẩm phát hành cùng thời điểm, nhưng cũng chưa tạo được dấu ấn quá lớn. Nó nhanh chóng bị “quên lãng” trên các nền tảng mạng xã hội, lượt thảo luận cũng sụt giảm. Trong single này, Sơn Tùng vẫn làm mọi thứ ở mức ổn định, tròn trịa như bao năm nay anh vẫn làm trong dòng nhạc R&B nhưng thiếu đi những yếu tố thức thời, xu hướng như những bài hát được ưa chuộng của lứa nghệ sĩ gen Z hiện nay.

Trở lại chỉ sau 3 tháng với single tiếp theo Đừng làm trái tim anh đau - một điều hiếm gặp ở Sơn Tùng những năm gần đây - cho thấy tham vọng lớn của nam ca sĩ trong việc chiếm lại thị phần Vpop vốn đang bị đe dọa bởi dàn nghệ sĩ trẻ với một số thay đổi thấy rõ.

Kể từ There’s no one at all, Sơn Tùng cho thấy một cá tính gai góc, trưởng thành và nhiều tâm sự hơn. Trong single Chúng ta của tương lai, ngay cả khi không sử dụng tới những âm thanh quá nặng bass – điện tử, nhưng Sơn Tùng vẫn giữ nguyên phong cách sáng tác đã quen thuộc với công chúng. Với lượng khán giả trung thành rất lớn, Sơn Tùng không lo lắng sản phẩm sẽ gặp thất bại. Nhưng rõ ràng, những bài hát như vậy không còn bắt được nhịp của thị trường nữa.

Vậy nên, đến với Đừng làm trái tim anh đau, người nghe thấy một số thay đổi tích cực. Sáng tác của Sơn Tùng dài và nhiều lớp lang hơn, không còn là những verse có giai điệu đều đều để tập trung mọi sự chú ý vào đoạn hook nữa. Cụ thể, trong bài hát này, Sơn Tùng xây dựng cấu trúc verse - pre chorus - chorus cho đoạn 1, rồi thêm một đoạn rap mở đầu đoạn 2 trước khi xây dựng tiếp pre chorus - chorus như cũ, rồi kết bài bằng một đoạn outro được dàn dựng mới thay vì lặp lại chorus.

Điểm nhấn trong single lần này là cách Sơn Tùng xây dựng rất kỹ phân đoạn pre chorus, khi nghe lần đầu có thể nhiều khán giả đã lầm tưởng đây có thể chính là điệp khúc của bài khi anh triển khai nó rất dài và đặt đoạn hook chính, lặp đi lặp lại “đắt giá” ở đây: "Chính em chính em tương tư mình em thôi, mãi theo sau mình em thôi, mãi si mê mình em thôi, mãi yêu thương mình em". Nhờ thế, khi Sơn Tùng chuyển sang điệp khúc chính ngay sau đó, bài hát tạo ra được một sự phức tạp nhất định trong cấu trúc, người nghe cũng có thể đặt trọng tâm vào nhiều phân đoạn khác nhau hơn thay vì chỉ chú ý duy nhất tới chorus.

Cách làm này từng được áp dụng trong một trong những bản hit lớn nhất Vpop 2023 là Từng Quen của Wren Evans. Vốn là một nghệ sĩ rất thích chơi đùa với cấu trúc bài, Wren xây dựng đoạn 1 và đoạn 2 khác hẳn nhau: đoạn 1 đi từ verse thẳng tới chorus, đoạn 2 lại dựng 1 đoạn rap dài, sau đó dùng một pre chorus có vai trò như bridge, chorus cuối cùng được Wren sử dụng 2 lời khác nhau, sau đó lại dùng bridge để kết bài. Thành quả của cấu trúc “độc lạ” đó là rất khả quan khi cả 2 đoạn chorus cùng với đoạn bridge đều trở thành xu hướng trên mạng xã hội.

Quay trở lại với Đừng làm trái tim anh đau, không thể nói là Sơn Tùng học hỏi hoàn toàn cách dựng bài của đàn em, bởi anh vẫn đưa những yếu tố rất quen thuộc mà anh từng làm trong single Muộn rồi mà sao còn vào đây, cụ thể là cách xây dựng nhịp điệu và đoạn rap thú vị trong verse 2. Tuy nhiên, vẫn có thể thấy rõ Sơn Tùng đã có sự thay đổi khi không sắp xếp cấu trúc một cách quá dễ đoán và đặt sự chú ý vào nhiều phân đoạn khác nhau trong bài. Đặc biệt, lần đầu tiên kể từ Có chắc yêu là đây, Sơn Tùng tự khởi xướng dance challenge trên mạng xã hội nhằm lan tỏa bài hát lâu dài hơn. Đây có thể coi là nước đi rõ rệt nhất nhằm tiếp cận nhóm khán giả trẻ của nam ca sĩ.

Mặc dù có những sự thay đổi thấy rõ, nhưng có thể thấy về hòa âm phối khí, Sơn Tùng vẫn không tạo được sự khác biệt quá nhiều. Đội ngũ sản xuất vẫn tiếp tục được credit là “M-TP Talent Team” tương tự như Chúng ta của tương lai - tức là vẫn không có một cá nhân nào đại diện chịu trách nhiệm chính.

Các lớp âm thanh trong bài nghe cũng không có gì quá đặc biệt, chủ yếu tập trung vào việc tạo ra bầu không khí tươi sáng, trẻ trung, sự đơn giản có phần tương đồng với Muộn rồi mà sao còn phát hành cách đây 3 năm. Cách dàn dựng âm thanh giữa 2 đoạn của nhóm sản xuất này cũng không có sự khác biệt nhiều, bài hát chỉ thực sự có chút thay đổi khi tiến đến đoạn chorus cuối cùng, nhưng cũng giữ sự tối giản hết mức để làm nổi bật đoạn hook “La la la”.

Cách viết lời của Sơn Tùng cũng không cho thấy quá nhiều sự khác biệt. Mặc dù từng verse đều được kéo dài, dẫn đến số lượng ca từ cũng tăng lên đáng kể so với những single khác, tuy nhiên Sơn Tùng vẫn giữ nguyên phong cách chỉ tập trung đặt những dòng lyrics đắt giá, đáng nhớ vào đúng những đoạn hook, chorus, còn các phân đoạn khác sẽ viết một cách khá hoa mỹ, nhiều màu sắc so sánh liên tưởng nhưng không thực sự ấn tượng.

Những câu hát như “Ngược nắng hay là ngược gió, miễn anh thấy em tươi vui không buồn” hay “Quên đi chuyện của nhân gian, hoà vào trăng sao, tan theo miên man” đều “dông dài” đúng phong cách của Sơn Tùng từ trước đến nay.

Tuy nhiên, vẫn phải dành lời khen khi Sơn Tùng giữ được khả năng tạo hook khá ổn định, khi cả pre chorus, chorus và phân đoạn “la la la” ở outro trong bài đều khá bắt tai và có khả năng tạo thành trào lưu nếu như Sơn Tùng quảng bá đúng cách.

Dù vẫn ở vị thế dẫn đầu, nhưng thời điểm hiện tại, rất khó để Sơn Tùng có thể tạo nên một cú đột phá quá lớn, làm thay đổi cuộc chơi nhạc Việt như cách đây 7-8 năm được bởi xu hướng thị trường đã khác trước cộng với sự đổ bộ quá mạnh mẽ từ lứa nghệ sĩ gen Z.

Hướng đi theo đuổi những trào lưu từng được thị trường đón nhận trong single Đừng làm trái tim anh đau là hợp lý. Một mặt, nó giúp cho Sơn Tùng có khả năng lấy lại vị thế trong địa hạt Vpop sau 2 năm theo đuổi thị trường quốc tế; mặt khác, nó cũng khiến cho hình tượng của anh có sự thay đổi, không xa cách như thời gian gần đây nữa, mà ngọt ngào, ấm áp, gần gũi với khán giả trẻ hơn.