Nghẹt thở cứu thành công bệnh nhi mắc bệnh tim hiếm gặp

Anh Chu Văn Thường quê ở Tuyên Quang ôm đứa con nhỏ xíu trong lòng và xúc động vô cùng vì con anh được tái sinh lần thứ hai. Cả gia đình anh đã có những lúc không còn tia hi vọng gì khi biết bệnh tình con, khi những giây phút quá nguy kịch đến với cháu. Nhưng cuối cùng, cháu đã thực sự ở bên anh chị.

Anh Thường kể, cháu là con thứ 2 trong gia đình. Khi sinh, bé chỉ nặng 2kg, chẩn đoán tim bẩm sinh phức tạp (teo phổi-thông liên thất), tím nặng. Sau 1,5 tháng, trẻ lên cân kém, tím ngày càng nặng hơn, vào viện hội chẩn có chỉ định phẫu thuật sửa toàn bộ các tổn thương.

Điều trị cho con anh Thường, bác sĩ Nguyễn Lý Thịnh Trường, Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, bệnh nhi nhập viện trong tình trạng bệnh lý rất nặng, không động mạch phổi, thông liên thất… nguy cơ đột tử cao.

Trong khi đó, với bệnh lý này, để mổ bé phải đảm bảo bé từ 3 đến 6 tháng. Cháu bé rơi vào tình trạng ngàn cân treo sợi tóc. Các bác sĩ thì vò đầu suy nghĩ và những câu hỏi làm thế nào để có thể duy trì sức khỏe cho trẻ “chờ đủ tiêu chuẩn” được mổ.

Bác sĩ chọn giải pháp dùng thuốc duy trì, có gắng chờ sau hơn một tháng, trẻ tăng lên 3,2kg sẽ phẫu thuật.

Bác sĩ Trường cho biết: “Đây là trường hợp bệnh nhi đặc biệt khó khăn khiến chúng tôi phải cân nhắc nhiều vì trẻ cân nặng thấp, các cấu trúc trong quả tim rất bé nhỏ và mỏng manh, rất dễ bị rách nát tổ chức khi thực hiện phẫu".

Ngoài ra, bệnh nhi không có động mạch phổi nên bác sĩ phải tạo hình lại hoàn toàn một động mạch phổi mới. Điều này vô cùng khó khăn khi thể tích lồng ngực của trẻ rất bé. Hơn nữa, phẫu thuật sửa chữa toàn bộ các tổn thương trong tim ở 1 lần mổ vốn chỉ được chỉ định thực hiện khi trẻ 6 tháng tuổi trở lên, cân nặng từ 6-8kg trở lên; nhưng ở đây trẻ mới hơn 3kg. Để phẫu thuật cho bé là quyết định "cân não" với các bác sĩ.

Ca mổ kéo dài 7 tiếng và điều may mắn tình trạng của bệnh nhi tương đối ổn, hồi sức nhanh, sau 2 ngày đã có thể rút nội khí quản… Nhưng tình trạng hậu phẫu lại khiến các bác sĩ “đau tim” khi cháu bé xuất hiện phù phổi, đường thở ngập máu, tất cả chỉ số sinh tồn tụt nhanh, không giữ được bão hòa oxy… Bệnh nhi được cho thở máy nhưng không thể kiểm soát được do sũng máu trong phổi.

Để cứu bé, bác sĩ đã phải mạo hiểm chuyển trẻ sang chế độ đặt ECMO. Lúc đặt máy ECMO cũng vô cùng khó khăn bởi cháu bé bị sang chấn về phổi, cân nặng nhỏ.

Có những lúc phải bóp tim ngoài lồng ngực và sau 2 giờ đồng hồ mới đặt thành công máy thở ngoài, giữ ổn định tình trạng huyết động của trẻ. Và điều may mắn bệnh nhi không bị bội nhiễm, đến ngày thứ 7 đã hồi phục tim, phổi, nên quyết định rút máy thở ngoài, sau 2 ngày đã tự thở.

Sau 2 tháng với sự nỗ lực của đội ngũ y bác sĩ, chiều 14/6, bệnh nhi được ra viện. Kết quả siêu âm chức năng tim tốt, hoạt động như bình thường. Tuy nhiên, do dùng động mạch phổi nhân tạo, nên khi trẻ lớn sẽ phải thay lại.

Trường hợp của bé Nguyễn Trọng Ph., trú tại Hoàng Mai, Hà Nội cũng tương tự. Ngay khi còn bào thai, qua siêu âm cháu Ph. đã được các bác sĩ chẩn đoán bệnh lý tim mạch bẩm sinh.

Tuy nhiên, vợ anh đã sảy thai hai lần và thai nhi cũng đã lớn nên gia đình quyết tâm giữ lại. 37 tuần tuổi cháu Ph đã chào đời và chỉ nặng 1.7 kg. Ngay sau mổ đẻ, trẻ tím tái, bão hòa ôxy chỉ giao động 15-20% (thông thường đạt 90-95%), xuất hiện tình trạng sốc tim. Tỷ lệ tử vong lên tới 80 - 90%.

Bệnh nhân được chuyển sang Bệnh viện Nhi Trung ương và thở máy ngay. Các bác sĩ ở khoa Sơ sinh và Hồi sức tìm mọi cách cải thiện nhưng do tổn thương phức tạp, nên tình trạng vô cùng nguy kịch.

Với 5 tổn thương như chuyển gốc động mạch, hẹp tâm thất trái, lỗ thông liên thất lớn, ống động mạch mở nhưng không có khả năng trao đổi không khí, vách liên nhĩ đóng kín… làm cho bác sĩ cũng phân vân không biết xử trí như thế nào.

Theo bác sĩ Trường, dù đã thực hiện gần 400 trường hợp chuyển gốc động mạch, thậm chí đã thành công với ca nhỏ nhất nặng 1,9kg, tuy nhiên đây là trường hợp vô cùng đặc biệt bởi nền bệnh quá phức tạp.

Có thể nói, đây là ca bệnh khiến các bác sĩ cân não vì chưa từng gặp; hơn nữa bệnh nhân nguy kịch nên bác sĩ cũng không có thời để nghiên cứu trên y văn thế giới có chưa.

Cuối cùng, sau hội chẩn quyết định, chuyển và siết lại động mạch phổi để đảm bảo trẻ không suy tim, phù phổi trước khi thực hiện phẫu thuật chỉnh sửa lỗ thông liên thất lớn.

Ca mổ chuyển vị trí động mạch phổi kéo dài suốt 10 giờ đồng hồ, các bác sĩ gắn chặt với chiếc kính lúp giúp khuếch lớn hình ảnh lên gấp 4 lần để tiến hành chuyển. Sự cẩn trọng được đo đếm với tỷ lệ cực nhỏ, bởi nguy cơ xoắn gốc động mạch vành, nếu chỉ gập hoặc xoắn, lệch 1/4mm sẽ gây thiếu máu cấp… trẻ sẽ không thể cứu được nữa. Chuyển vị trí đã phức tạp, việc siết động mạch phổi cũng vô cùng khó vì kích thước rất nhỏ…

May mắn sau ca mổ, tình trạng trẻ ổn định, chuyển sang hồi sức. Hiện trẻ đã rút ống nội khí quản, tự thở và bắt đầu ăn nhẹ.

Nhớ lại những ca bệnh trên, bác sĩ Trường vẫn "đau tim". Còn anh Bình, bố của cháu Ph., cũng xúc động vì không thể tin nổi con mình lại sống được một cách kỳ tích như thế.

Theo bác sĩ, bệnh lý tim bẩm sinh do nhiều nguyên nhân, phần lớn liên quan đột biến giai đoạn tim được hình thành cấu trúc. Các dấu hiệu nhận biết bệnh tim ở trẻ ngày tháng đầu đời: 40% xuất hiện tím ngay sau khi đẻ, thở nhanh hơn so với trẻ bình thường khi không bú hoặc lúc nằm ngủ, khi trẻ bú trẻ thở gấp, vã mồ hôi nhiều do trẻ phải gắng sức quá mức…

Với trẻ dấu hiệu mờ nhạt nhưng 1- 3 tháng sau sinh, trẻ tăng cân chậm mà không có bất kỳ nguyên nhân gì… cha mẹ cùng nên cho trẻ đi khám sàng lọc bệnh lý tim mạch. Nếu được phát hiện và can thiệp sớm, 95% bệnh tim bẩm sinh có thể chữa được và trở về cuộc sống như người bình thường.