Loại cây dại hoa thơm lừng, quả rất ngọt lại tốt cho sức khỏe

Chỉ là các loại quả mọc dại ngoài bờ ngoài bụi nhưng những quả dủ dẻ vàng tươi thơm nức lại có sức hút mãnh liệt với những đứa trẻ sống ở vùng nông thôn vốn còn nhiều thiếu thốn. Để rồi khi trưởng thành, mọi đứa trẻ thôn quê đều mang trong lòng một mảng ký ức vui vẻ xoay quanh loại trái cây vốn chỉ có trẻ con mới ăn thời thơ ấu.

Dủ dẻ, hay còn gọi là dũ dẻ, dũ dẻ trâu... có tên khoa học là Anomianthus dulcis, thuộc chi Anomianthus trong họ Na (Annonaceae). Ở Quảng Ngãi, loại cây này mọc nhiều ở vùng ven đồi, bìa núi vùng đồng bằng. Có khi mọc riêng một mình hoặc xen lẫn với các loài cây bụi khác.

Đây là loài cây dại thường mọc ở ven rừng nhưng lại có hoa thơm quả ngọt rất đặc trưng. Cây phân bố từ Quảng Trị, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Gia Lai, Đắc Lắc, Lâm Đồng và Đồng Nai.

Cây dủ dẻ trưởng thành có chiều cao thường từ 0,5-1,5m. Tuy nhiên có nhiều cây lâu nay cao đến hơn 2m. Lá dủ dẻ có hình bầu dục, dài từ 10–15 cm, rộng 4–6 cm. Hoa có màu vàng nhạt và rất thơm. Quả dủ dẻ chỉ nhỉnh hơn ngón tay út người lớn một chút, mọc thành chùm, với số lượng từ 3-8 quả/chùm, khi non có màu xám nhạt và lúc chín thì màu vàng, thịt mỏng và có vị ngọt thanh.

Dủ dẻ ra trái gần như quanh năm, thế nhưng nhiều nhất là trong mùa hè. Theo đó cứ vào thời gian này, trẻ con ở vùng thôn quê thường hay í ới gọi nhau đi tìm hái dủ dẻ để ăn, đồng thời hái cả hoa để ngửi, hoặc bỏ vào túi quần áo cho thơm. Hoa dủ dẻ nở quanh năm, nhiều nhất vào cuối hạ đầu thu. Những bông dủ dẻ lúc nở chỉ lớn hơn đầu ngón tay út lại lẩn khuất giữa đám lá xanh nhưng có mùi thơm tinh khiết.

Vì mọc rải rác, trái bé và số lượng quả chín ở mỗi cây không nhiều cho nên loại quả này thường được người dân vùng quê tiện thể tìm hái khi đi lao động ở khu vực ven đồi núi để mang về cho con trẻ ăn, chứ hiếm thấy ai tìm hái để bán.

Dù mọc phổ biến và quả chín thường được tìm hái ăn như vậy, thế nhưng không nhiều người biết một số bộ phận của dủ dẻ còn có công dụng khác. Đặc biệt, hoa dú dẻ được dân gian coi là một vị thuốc tự nhiên, có tác dụng trị đau dạ dày, trướng bụng, đau bụng