Dạy trẻ đi tự kỷ đi vệ sinh có thể mất thời gian rất lâu đến hàng năm. Việc dạy dỗ này không bao giờ là quá muộn, nhưng càng huấn luyện trẻ sớm thì trẻ càng sớm thích nghi và thuần thục kỹ năng này. Cha mẹ cần tuần tự thực hiện các bước và lưu ý những điều quan trọng sau đây:
Bắt đầu dạy trẻ từ bên ngoài nhà vệ sinh
Trước khi dạy trẻ đi vệ sinh, cha mẹ cần dạy trẻ sử dụng nhà vệ sinh trước. Nhưng đối với trẻ tự kỷ, phòng tắm là khu vực dễ gây cảm giác quá tải. Ánh đèn sáng chói, âm vang và tiếng giật nước đáng sợ của chiếc bồn cầu sẽ làm cho trẻ cảm thấy choáng ngợp đến mức không thể đi tiểu hoặc đại tiện.
Đễ việc huấn luyện trẻ đi vệ sinh dễ dàng hơn, cha mẹ cần đặt bô ở một vị trí tương đối an toàn và yên tĩnh, ví dụ như phòng ngủ hoặc khu vực chơi. Dần dần khi trẻ đã quen thì chuyển bô vào phòng tắm, sau đó mới chuyển sang dùng bồn cầu.
Thưởng cho trẻ khi trẻ làm tốt
Trẻ bị tự kỷ thường không cảm thấy muốn đi vệ sinh như cha mẹ mong muốn mặc dù vẫn có nhu cầu. Vì vậy, hãy tạo cho trẻ một động cơ, chẳng hạn như cho trẻ chơi đồ chơi yêu thích, xem ipad...Việc tặng thưởng thể hiện sự quan tâm của cha mẹ đối với trẻ nên cần thưởng cho trẻ ngay khi trẻ làm tốt một việc gì đó.
Cần huấn luyện trẻ một cách chậm rãi
Cha mẹ đừng hối thúc trẻ trước khi trẻ thực sự sẵn sàng. Việc trẻ đi vệ sinh thuần thục bằng bô đã mất khoảng 6 tuần, chưa kể thời gian chuyển từ bô sang bồn cầu. Dù việc này mất bao nhiêu thời gian thì cha mẹ cũng cần hết sức kiên nhẫn. Trẻ sẽ chỉ có thể đi đại tiện trong bô sau khi thuần thục đi tiểu trong bô.
Cho trẻ uống ít sữa và gluten
Việc đại tiện của trẻ thường khó lường trước hơn việc tiểu tiện nên huấn luyện khó khăn hơn, kể cả khi trẻ đã thuần thục việc tiểu tiện. Nếu trẻ hay bị táo bón hoặc tiêu chảy, việc huấn luyện trẻ đi vệ sinh gần như không thể thực hiện được. Bằng cách giảm thiểu gluten và protein trong khẩu phần ăn của trẻ, cha mẹ sẽ kiểm soát việc đại tiện của trẻ tốt hơn và ảnh hưởng tích cực đến hành vi và nhận thức của trẻ.
Cho trẻ nghỉ ngơi vào ban đêm
Ý tưởng huấn luyện trẻ tự kỷ đi vệ sinh là nhằm phát triển khả năng nhận thức của trẻ trong việc kiểm soát tiểu tiện và đại điện. Cha mẹ không nên mong chờ quá nhiều vào việc có thể dạy trẻ kiểm soát tiểu tiện trong đêm trước khi trẻ thuần thục với việc đi vệ sinh ban ngày.
Cha mẹ không được phạt trẻ
Nhiều người cho rằng cha mẹ nên bắt trẻ tự lau dọn vệ sinh nếu không may tè dầm. Điều này sẽ gây ra cho trẻ sự xấu hổ không cần thiết và căng thẳng hơn khi học đi vệ sinh – một việc đã rất khó với trẻ. Hãy phản ứng với sự không may đó càng ít càng tốt. Nếu được, cha mẹ không nên để trẻ nhìn thấy mình lau dọn chỗ “lộn xộn” của trẻ, không thể hiện sự thất vọng trước mặt trẻ. Giữ cho trẻ luôn khô ráo và sạch sẽ.
Đừng dạy trẻ đi vệ sinh khi đang đi đâu ngoài đường
Trẻ tự kỷ không thể học đi vệ sinh nhanh như những đứa trẻ bình thường. Cha mẹ không nên gây áp lực cho chính bản thân mình và cho trẻ bằng cách bắt trẻ đi vệ sinh đúng chỗ mọi nơi mọi lúc mà cần thực hiện từ từ.
Đừng hy vọng trẻ hiểu tại sao trẻ phải đi vệ sinh kín đáo trong nhà vệ sinh
Chúng ta sử dụng nhà vệ sinh phần nhiều vì lý do xã hội vì muốn sự riêng tư và kín đáo và muốn mọi người cũng giữ sự kín đáo và riêng tư đó. Trẻ tự kỷ không có khả năng để hiểu điều đó. Trẻ thấy thoải mái với việc đi vệ sinh trong bỉm và không quan tâm đến những người xung quanh nghĩ gì. Do vậy, cha mẹ cần dạy trẻ sử dụng nhà vệ sinh trước và có giải pháp với nhận thức của trẻ sau.
Đừng nói xấu trẻ về chuyện đi vệ sinh ở những nơi đông người
Đứa con tự kỷ của bạn có thể không quan tâm đến người khác nghĩ gì, nhưng cha mẹ vẫn cần tôn trọng sự riêng tư và nhân cách của trẻ. Không nên nói nói xấu chuyện đi vệ sinh của trẻ ở những nơi đông người. Trẻ tuy không cảm thấy khó chịu với việc bị nói xấu nhưng ngược lại sẽ cảm thấy không còn thoải mái khi đi vệ sinh nữa.
Cha mẹ cần kiên nhẫn và không được từ bỏ
Sử dụng nhà vệ sinh là một trong những kỹ năng xã hội cơ bản nhất trẻ cần được học, dù có cố gắng và thất bại bao nhiêu lần đi nữa, cha mẹ vẫn phải hết sức kiên nhẫn. Nếu việc dạy dỗ trẻ đi vệ sinh bị gián đoạn trong một thời gian ngắn hay thậm chí là cả một năm, hãy dạy trẻ lại từ đầu và cho trẻ cơ hội làm lại, đừng quên tặng cho trẻ những phần thưởng mới.
Sau đây là một ví dụ trong cách dạy trẻ tự kỷ:
Trang Anh (theo Expert)