Miền Nam còn gọi củ đậu là củ sắn, một loại củ ăn thông dụng, rẻ tiền nhưng lại có giá trị làm thuốc cao và giúp giảm cân hiệu quả. Củ đậu làm rau thái lát xào mỡ, xào thịt, hầm xương, kho thịt, làm nộm, trộn với thịt nạc làm nhân bánh đa nem… đều cho giá trị dinh dưỡng.
Theo y học cổ truyền, củ đậu có vị ngọt, tính mát, không độc, tác dụng bổ tỳ mát vị, nhuận tràng, thanh phế, ăn sống thì giải khát. Tính thành phần dinh dưỡng trong 100g củ đậu chứa 92g nước, 1g protit, 6g gluxit, 0,7g xenluloza, 0,3g tro, 6mg vitamin C. Ngoài ra, còn nhiều vitamin và muối khoáng cần thiết cho cơ thể, cung cấp cho cơ thể 29 kalo. Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ củ đậu.
Chữa da mặt tay chân khô nứt nẻ: Củ đậu còn tươi thái lát mỏng đắp lên mặt hoặc ép nước bôi. Đặc biệt, phụ nữ muốn làn da trắng mịn có thể thái lát mỏng củ đậu đắp trực tiếp lên mặt hằng tối, mỗi lần đắp khoảng 20 - 30 phút rồi rửa sạch bằng nước lã.
Chữa rôm sảy: Củ đậu thái lát phởi khô tán bột bỏ lọ kín thoa lên da ngày vài lần.
Giảm cân, giải nhiệt mùa hè: Trong thành phần củ đậu có 80 - 90% là nước, 4,51% đường glucoza nên có tác dụng giải nhiệt, giải khát hiệu quả. Củ đậu lại không có chất béo và chứa nhiều muối khoáng, vitamin có lợi cho sức khoẻ, nhất là đối với người có nhu cầu giảm cân, ăn củ đậu rất tốt.
Hỗ trợ cho bộ não khoẻ: Củ đậu chứa vitamin B6 - vitamin hỗ trợ não bộ khoẻ mạnh và giúp cơ thể phá vỡ liên kết protein thành năng lượng sử dụng được. B6 cũng hỗ trợ chức năng thần kinh, giúp hình thành các tế bào máu đỏ, giúp tổng hợp các kháng thể chống lại virus, vi khuẩn bên ngoài và bên trong cơ thể nên có tác dụng tác sức đề kháng, chống đỡ được một số bệnh cảm cúm, nhất là vào mùa hè hay thời tiết giao mùa.
Tốt cho hệ tiêu hóa, đầy hơi, trướng bụng: Củ đậu chứa nhiều chất xơ nên rất tốt cho hệ tiêu hóa, giúp nhuận tràng, dạ dày co bóp tốt hơn. Những người ăn không tiêu, táo bón có thể sử dụng củ đậu thường xuyên.
Lưu ý, hạt củ đậu rất độc từng gây ngộ độc chết người, chất độc gọi là rotenon hàm lượng từ 0,56 - 1%, người và súc vật ăn phải sẽ bị ngộ độc. Do vậy, chỉ dùng làm thuốc bôi ngoài da trị ghẻ ngứa, nước ăn chân, chấy, rệp, dây lá hạt giã nát ngâm nước 4% phun lên rau diệt sâu bọ hại cây nên cần chú ý không được sử dụng chúng.
TS Thu Vân (Học viện Y dược học Cổ truyền Việt Nam)