Bí quyết đối phó stress của các nhà lãnh đạo

Stress là một trạng thái căng thẳng tinh thần, có thể giúp tập trung và làm việc hiệu quả hơn. Nhưng stress quá độ và thường xuyên lặp lại nếu không được can thiệp có thể dẫn tới một số biến chứng như bệnh tim mạch, tiêu hóa, thần kinh,...

Là CEO của một doanh nghiệp mới phát triển nên anh N.V.H (35 tuổi, Hà Nội) thường xuyên căng thẳng, đau đầu. Gần đây, trong lúc công ty gặp biến cố lớn anh phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng quằn quại vì đau đớn, chân tay co quắp, mặt trắng bệch, bất tỉnh... Khi vào viện, anh được đưa vào cấp cứu, nhưng các kết quả xét nghiệm lại hoàn toàn bình thường.

Tình trạng như của anh H. không phải hiếm ở các khoa, trung tâm cấp cứu trên cả nước. Thực chất những người này không bị bệnh, mà chỉ bị những cơn stress cấp tính, nhưng có biểu hiện bên ngoài giống như người bị bệnh trầm trọng: Nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não hoặc có nhiều cơn đau nhức khắp cơ thể gây nhầm lẫn sang thủng dạ dày, chảy máu não, nghi ung thư....

Tư vấn cho bệnh nhân stress tại Bệnh viện Bạch Mai - Ảnh BVCC

Đối tượng bệnh nhân bị cơn stress cấp tính rất đa dạng từ lứa tuổi trẻ (18 đến 25), phụ nữ tuổi mãn kinh và các danh nhân thành đạt... Đó là chưa kể stress mãn tính xảy ra hàng ngày ai cũng gặp phải. Chính vì vậy nhiều người đua nhau dùng thuốc, thực phẩm chức năng bổ não.

Khảo sát của PV Khoa học và Đời sống tại các hiệu thuốc cho thấy, có rất nhiều các loại thuốc và đặc biệt là thực phẩm chức năng bổ não được giới thiệu với đủ các thương hiệu trong nước và ngoài nước.

Thực phẩm chức năng được bán với nhiều loại giá khác nhau. Chẳng hạn cùng là thực phẩm chức năng của Nhật nhưng giá cũng khác nhau, như sản phẩm Mind Energy giá 2.300.000 đồng/hộp 60 viên, DHA EPA Ginkgo Biloba giá 3.620.000 đồng, trong khi Asahi lại có giá 1.302.000 đồng/ hộp, DHA-EPA Orihiro giá 790.000 đồng và viên uống phòng chống đột quỵ, tai biến Natto Kinase giá 665.000 đồng.

Các sản phẩm của Úc cũng có tới cả chục loại khác nhau, giá từ 480.000 đồng đến 1 triệu đồng. Sản phẩm của Mỹ cũng từ vài trăm đến vài triệu đồng tùy loại.

So với các loại thuốc, thực phẩm chức năng ngoại, các sản phẩm của Việt Nam có giá thấp hơn. Chẳng hạn: Lohha Trí não của Công ty CP Đầu tư & Sản xuất Âu Cơ, giá 245.000 đồng/hộp; Otiv của Công ty CP Dược phẩm ECO giá 330.000 đồng/hộp; Kim Thần Khang của Công ty TNHH Tư vấn Y dược Quốc tế (IMC), giá 210.000 - 1.200.000 đồng/hộp;

Hoạt huyết thông mạch TW3 của Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương 3 giá 105.000 đồng/hộp; Bổ não Á Âu của Công ty TNHH Dược phẩm Á Âu, giá 110.000 đồng/hộp; Mạch não vương của Công ty dược phẩm Gia Nguyễn giá 150.000 đồng/hộp; Ginkgo Natto Coenzyme Q10 của Công ty cổ phần dược phẩm Quốc tế USA giá 522.000 đồng/hộp; Bona Extra Night của Công ty Cổ phần Dược phẩm VGAS, giá 169.000 đồng/hộp.

Bí quyết đối phó stress khi… làm lãnh đạo - Ảnh minh hoạ

ThS.Lê Quốc Thịnh, Giảng viên khoa Dược Trường cao đẳng Y Hà Nội cho biết, việc sử dụng thuốc bổ não là cần thiết khi hệ thần kinh trung ương có những triệu chứng ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của con người, nhưng cũng không thể tùy tiện. Để sử dụng thuốc an toàn, phải theo chỉ định của bác sĩ. Thuốc, thực phẩm chức năng bổ não cũng có tác dụng phụ như: Mệt mỏi, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, trướng bụng, bồn chồn, dễ bị kích động, nhức đầu, ngủ gà, mất ngủ....

Các loại thuốc bổ não, thực phẩm chức năng có thể tạm thời mang đến cảm giác khỏe mạnh cho người sử dụng, tuy nhiên lại khiến con người lệ thuộc vào chúng. Sau quá trình sử dụng lâu dài, hệ thần kinh sẽ yếu đi, không thể hoạt động khi ngừng uống thuốc. Chưa kể đến việc lạm dụng thuốc bổ não sẽ dẫn đến hội chứng rối loạn tâm thần, có nguy cơ xuất hiện ảo giác, dần dần ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan nội tạng....

TS Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng khoa Phục hồi chức năng, Bộ môn thần kinh Bệnh viện 103 cho biết, não chỉ chiếm 1/50 trọng lượng cơ thể, nhưng mỗi ngày não cần tới 400 calo, tương đương với 1/5 tổng số năng lượng mà người bình thường cần trong một ngày. Một bộ não khỏe mạnh, thông minh chính là điều kiện quan trọng để nó thực hiện tốt các chức năng điều hành hoạt động cơ thể. Chính vì thế việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất để bộ não có đầy đủ năng lượng hoạt động hiệu quả và chất lượng là điều vô cùng quan trọng.

TS Nguyễn Văn Tuấn phân tích, hơn 60% khối lượng não bộ là lipid và hơn 70% các lipid ở đây là các axit béo omega 3. Omega-3 cung cấp độ lỏng cho màng tế bào, làm tăng sự thông tin giữa các tế bào thần kinh, làm giảm sự kết tụ của tiểu cầu, do đó làm giảm rủi ro bị chứng suy tim và tai biến não. Nếu không được cung cấp đầy đủ omega-3, vốn rất cần cho màng tế bào não thì sẽ dễ gặp nguy cơ rối loạn trí nhớ, sự tập trung và hành vi. Omega-3 là các axit béo chuỗi dài axit eicosapentaenoic (EPA) và axit docosahexaenoic (DHA). Chúng gia tăng sự kháng stress do ức chế các hợp chất gây viêm.

Chế độ ăn cần cung cấp đủ các chất tiền axit alpha linolenic hay ALA (có mặt trong hạt lanh, quả hồ đào). Tuy nhiên, các tế bào cơ thể không dễ dàng chuyển ALA thành EPA và DHA, vì vậy cần cung cấp trực tiếp cho cơ thể EPA và DHA (có trong cá béo như: Cá thu, cá hồi, cá trích, cá cơm, cá ngừ và trong một số thực vật như đậu nành, hạt lanh... Nên dùng cá béo 2 -3 lần/tuần).

Ai cũng có thể gặp stress trong cuộc sống - Ảnh minh họa

Đặc biệt, não bộ cũng rất cần các chất dinh dưỡng như choline và betaine. Choline là tiền chất trung gian thần kinh của trí nhớ, acetylcholine. Con người cần 55mg choline mỗi ngày. Choline có nhiều trong các thực phẩm như: Gan bò, gan gà, trứng, thịt lợn...

Betaine thúc đẩy sự methyl hóa các chất trung gian thần kinh khác ở não bộ. Betaine có nhiều trong: Cám gạo, hạt ngũ cốc nảy mầm, tôm, bánh mỳ. Tyrosin có trong thịt, trứng, cá, hạnh nhân, quả bơ, chuối, đậu phộng và phenylalanine có trong quả hồ đào, đậu phộng...

Đặc biệt, ngoài protein, gluxit, glucose là chất đốt cho não bộ, các loại vitamin và chất sắt rất cần thiết cho chất xám. Thiếu hụt vitamin B1 làm giảm sự tổng hợp các trung gian thần kinh như acetylcholin GABA, Glutamat, aspartat... gây thoái hóa chức năng não. Vì vậy, cần tăng cường ăn các thực phẩm chứa nhiều vitamin tốt cho não bộ như: Vitamin nhóm B (B6, B9, B12, B5) và vitamin C có nhiều trong các loại rau quả...