Luật sư nói gì vụ 2 bị cáo là nông dân bị tội “nhận hối lộ“?

Liên quan đến vụ 2 bị cáo là nông dân bị kết tội "nhận hối lộ", ông Nguyễn Thành Nam (46 tuổi) và Nguyễn Thanh Tuấn (34 tuổi), cùng trú tại xã Hàm Cần, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận được Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Hàm Thuận Nam hợp đồng làm tổ trưởng tổ tiết kiệm vay vốn do UBND xã Hàm Cần quản lý (ông Tuấn là tổ phó).

Do thấy ông Tuấn thường phải bỏ bê việc đồng áng để lo việc này nên trong một cuộc họp với các hộ nghèo vay vốn, ông Nam đã đề nghị bà con phụ tiền xăng xe cho ông Tuấn đi lại liên hệ vay tiền giúp bà con. Mọi người đều đồng ý.

Tuy vậy, tới tháng 3/2015, Công an huyện Hàm Thuận Nam bất ngờ khởi tố, bắt tạm giam hai ông về tội nhận hối lộ. Sau gần hai tháng, hai ông được cho tại ngoại.

CQĐT, VKS quy kết trong hai năm 2013 và 2014, ông Tuấn đã ép những hộ dân cần vay vốn phải bồi dưỡng từ 200.000 đến 2 triệu đồng. Tổng cộng, ông Tuấn bị cho là đã nhận hối lộ 16,5 triệu đồng của 12 hộ dân. Với ông Nam, dù không trực tiếp đòi hối lộ nhưng khi triệu tập các hộ dân đến họp đã gợi ý bồi dưỡng cho ông Tuấn, được ông Tuấn chia hơn 1 triệu đồng.

Tháng 8/2015, TAND huyện đã phạt ông Tuấn 8 năm tù, ông Nam 7 năm tù. Hai ông kháng cáo kêu oan. Tháng 12/2015, TAND tỉnh Bình Thuận đã hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại.

Ngày 9/8/2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam đã ra quyết định miễn trách nhiệm hình sự, đình chỉ điều tra đối với ông Nam và ông Tuấn theo khoản 1 Điều 25 BLHS (do chuyển biến tình hình).

Không đồng ý, ông Nam và ông Tuấn gửi đơn kêu oan, yêu cầu được xin lỗi, bồi thường. Đến tháng 11/2016, Công an huyện Hàm Thuận Nam bất ngờ ra quyết định phục hồi điều tra với 2 nông dân này và được VKS cùng cấp phê chuẩn. Đến ngày 12/7, TAND huyện Hàm Thuận Nam đưa vụ án ra xét xử lần 2. Sau 2 ngày diễn ra phiên xét xử, ngày 13/7, tòa đã tuyên ông Nam và ông Tuấn tội nhận hối lộ, nhưng được miễn hình phạt tù.

Thông tin nhanh với báo chí tại tòa, 2 nông dân này cho biết, sẽ kháng cáo phúc thẩm, tiếp tục kêu oan vì họ không phạm tội. Ở một diễn biến khác, đại diện UBND xã Hàm Cần cũng nói cả hai bị cáo không có quyền hạn, chức vụ gì và UBND xã không ra quyết định nào bổ nhiệm hai nông dân này phụ trách việc vay vốn.

Liên quan tới vấn đề pháp lý xung quanh tới vụ án hi hữu trên, PV Báo Gia đình và Xã hội đã có cuộc trao đổi với luật sư Lê Văn Khương (Đoàn luật sư TP.HCM). Ông Khương cho biết, về vụ việc này, trước hết mọi người phải hiểu thế nào là “tội nhận hối lộ”.

Căn cứ Khoản 1, Điều 279 BLHS, có thể thấy một số dấu hiệu của tội nhận hối lộ như sau: Chủ thể của tội nhận hối hộ là người có chức vụ, quyền hạn và đã sử dụng chức vụ, quyền hạn của mình để nhận hối lộ. Như vậy, chức vụ, quyền hạn là điều kiện thuận lợi để người phạm tội thực hiện việc nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ.

Người có chức vụ theo Điều 277 Bộ luật Hình sự “là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện một công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện công vụ”.

Bên cạnh đó, những đối tượng cụ thể được coi là người có chức vụ, quyền hạn còn được xác định theo Khoản 3 Điều 1 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2005 bao gồm: Cán bộ, công chức, viên chức; sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn – kỹ thuật trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân; cán bộ lãnh đạo, quản lý trong doanh nghiệp của Nhà nước, cán bộ lãnh đạo, quản lý là người đại diện phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp; người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó”.

Mặt khác, theo luật sư sư Khương, hành vi của bị cáo Tuấn không cấu thành tội nhận hối lộ. Bởi những hộ dân có nhu cầu vay vốn, có ý nhờ ông Tuấn làm giúp và hoàn tất các thủ tục vay nên được trả công và tiền xăng xe.

Đây là quan hệ dân sự và việc bị cáo bỏ công, chi phí đi lại là có thực. Hơn nữa, bị cáo là người không có chức vụ, quyền hạn gì trong việc cho vay hay không cho vay tiền nên không thể kết án bị cáo tội nhận hối lộ được.

Đối với bị cáo Nam, trong cuộc họp chỉ phát biểu: “Bà con phụ tiền cho Tuấn đi làm giùm” không có nghĩa là ông Nam đồng phạm với ông Tuấn nhận hối lộ. Cả bốn luật sư đều lần lượt cho rằng lẽ ra HĐXX tuyên cả hai bị cáo vô tội mới đúng bản chất của vụ án.