Gen Z gây ngỡ ngàng với trào lưu thích đọc sách

Gen Z từng chê bai các xu hướng của thế hệ trước như quần ôm, tóc rẽ lệch. Họ cho rằng thật đáng xấu hổ khi sử dụng emoji cười ra nước mắt thay cho tiếng cười. Nhưng cũng chính ở gen Z, đang có một trào lưu gây ngỡ ngàng: người trẻ sinh từ năm 1997-2012 đang rộng rãi chia sẻ sở thích đọc sách - và họ thích sách giấy hơn sách điện tử.

Năm ngoái ở Anh bán ra 669 triệu sách in, con số cao nhất từng ghi nhận. Nghiên cứu từ Nielsen BookData nhấn mạnh rằng thế hệ Z ưa thích sách in, chiếm đến 80% lượt mua từ tháng 11/2021 đến năm 2022. Ngày càng nhiều gen Z thích sự yên tĩnh của thư viện hơn các quán cà phê ồn ào. Ở Vương quốc Anh, số lượt ghé thăm gặp thư viện đã tăng 71%.

Dù sách giả tưởng và lãng mạn của các tác giả như Colleen Hoover thường xuyên đứng đầu bảng xếp hạng BookTok (một nhánh của TikTok) - nơi đăng tải các đề xuất sách, gen Z lại đọc nhiều thể loại đa dạng.

Hali Brown, 28 tuổi, đồng sáng lập Books on the Bedside - tài khoản TikTok nổi tiếng chuyên về thói quen đọc của gen Z - cho biết: “Phổ đọc của thế hệ Z rất rộng. Nhiều bạn đọc trẻ yêu thích tiểu thuyết văn học, hồi ký, tiểu thuyết dịch và đặc biệt là tác phẩm kinh điển”.

Người mẫu 22 tuổi Kaia Gerber vừa qua đã ra mắt câu lạc bộ sách Library Science. Trong tháng 2 này Gerber đã xuất hiện trên trang bìa tạp chí Vogue Anh cùng người mẹ siêu mẫu của mình, Cindy Crawford.

Gerber mô tả câu lạc bộ của mình là “nơi chia sẻ về sách, giới thiệu tác giả mới, tổ chức giao lưu cùng các nghệ sĩ chúng tôi ngưỡng mộ - và tiếp tục xây dựng cộng đồng những người yêu thích văn học như tôi”. Cô nói thêm: “Sách luôn là tình yêu lớn của đời tôi. Đọc sách thật gợi cảm”.

Khách mời đầu tiên của Gerber là nhà văn người Mỹ gốc Iran Kaveh Akbar. Hai người đã thực hiện cuộc gọi điện video thảo luận về cuốn tiểu thuyết đầu tay của anh, Martyr! Trên trang Library Science có danh sách đề xuất tác phẩm, bao gồm các tác giả Joan Didion và Jia Tolentino.

Brown giải thích: “Có một dạng như phân nhánh văn hóa trong thế giới sách của thế hệ Z, là 'sách hot girl' hay 'sách nàng thơ buồn'. Các tên này chủ yếu để chỉ tiểu thuyết văn học và hồi ký viết về tuổi thơ ấu hay thuở đã trưởng thành của người phụ nữ”. 

Người mẫu 28 tuổi Kendall Jenner trở thành gương mặt không chính thức của “Câu lạc bộ các Cô gái Văn chương” (Lit Girls’ Club) khi năm 2019 có ảnh chụp cô đọc sách Tonight I’m Someone Else (Chelsea Hodson) trên du thuyền bên bờ biển Địa Trung Hải của Pháp. Sách của Jenner đầy những mẩu giấy ghi chú màu xanh lá cây.

Cô cũng có ảnh chụp đọc cuốn Literally Show Me a Healthy Person (Darcie Wilder) bên một hồ bơi ở miền nam nước Pháp cùng cuốn No One Belongs Here More Than You (Miranda July). Sách của Hodson và Wilder đều bán hết trên Amazon trong vòng 24 giờ kể từ khi bức ảnh được đăng tải.

Tác giả và đại diện văn học Abigail Bergstrom nhận định: “Nhìn chung, ta đang chứng kiến sự chuyển dịch hướng đến chủ nghĩa thoát ly (escapism) thông qua sự gia tăng của tiểu thuyết suy đoán, lãng mạn và giả tưởng, song tôi nghĩ sẽ là sai lầm nếu đánh đồng toàn bộ Z mà kết luận rằng họ đang đọc những thứ nhẹ nhàng hơn... họ cũng đang đòi hỏi những tiêu chuẩn cao hơn, đặc biệt là thẩm quyền và chuyên môn của người viết về một chủ đề cụ thể”.

Thể loại “nàng thơ buồn” không chỉ dành cho những độc giả nữ rầu rĩ. Có ảnh chụp Harry Styles đang đọc Didion, còn thói quen đọc sách khiến các diễn viên Timothée Chalamet (28) và Jacob Elordi (26) có biệt danh anh em nhà Brontë (ứng với bộ ba tác giả chị em nhà Brontë).

Chalamet đã chọn Tội ác và trừng phạt của Fyodor Dostoevsky là cuốn sách yêu thích. Tháng 10 năm ngoái, người ta chụp lại anh mang theo Prima Facie - tiểu thuyết dựa trên vở kịch của Suzie Miller, xoay quanh vấn đề tấn công tình dục và hệ thống pháp luật.

Theo sau ảnh của Jenner và Elordi, đã có luồng thảo luận trực tuyến rằng ta đang bước vào kỷ nguyên đọc để phô diễn. Lại có cả các tài khoản meme thường châm biếm người đọc các tựa sách của nhà xuất bản độc lập Fitzcarraldo Editions, vốn nổi tiếng với các sách bìa màu xanh Yves Klein giống hệt nhau.

Brown chia sẻ rằng cô không thích kiểu đánh giá này. “Tôi nghĩ nếu hai người ấy muốn khám phá thế giới sách thì không nên bình phẩm họ như vậy chỉ vì họ đẹp hay nổi tiếng trên mạng. Câu lạc bộ sách là nơi để khám phá các tựa sách cùng cộng đồng những người chung sở thích; điều ấy không bao giờ là xấu cả. Nếu nó thêm nhiều người đọc hơn thì thật tuyệt”.