ĐD Lê Hùng: Nghệ sĩ phải lao tâm khổ tứ như Xuân Hinh

Sự khổ luyện và nghiêm túc trong nghề nghiệp là điều vô cùng quan trọng. Tôi có một ước muốn lẩn thẩn thế này: giá như trong một show diễn dở tệ nào đó của nghệ sĩ nào đó, có khán giả yêu sân khấu nào đó lăn ra chết vì thất vọng, hoặc hàng trăm khán giả đứng dậy bỏ ra về đồng loạt... Đấy, nếu có cảnh ấy, thì các nghệ sĩ mới thấu hiểu một điều rằng: sự lao động nghiêm túc của họ quan trọng như thế nào.

Vì sao lại như vậy, vì nghệ sĩ là những người được giao sứ mệnh đem lại cho khán giả sự nhân văn sau mỗi tác phẩm của mình: con người yêu thương nhau hơn, cuộc sống nhiều hành động tử tế hơn, cộng đồng văn minh hơn, vì nhau hơn, cái ác được đẩy ra xa hơn…

Đấy, những thông điệp giản dị mà nghệ sĩ phải mang đến cho cuộc sống này đâu phải giản đơn, đâu phải cứ hời hợt múa may, hát cười vô cảm trên sân khấu mà có được. Là nghệ sĩ, mà không lao tâm khổ tứ với nghề, đừng nói thành công, cũng đừng nói được khán giả, được nhân dân ghi nhận.

Tôi muốn nói về kinh nghiệm, những bài học của tiền nhân. Tiền nhân của nghề sân khấu đã để lại biết bao nhiêu bài học, quý giá vô cùng. Nếu không chăm chỉ mà học thì sao hiểu được, sao diễn được như tiền nhân, chứ đừng mơ đến chuyện “con hơn cha là nhà có phúc”.

Tôi vẫn nói với các nghệ sĩ trẻ, thậm chí là mắng chửi, rằng các bậc tiền nhân trước đâu có nhiều điều kiện làm nghề, mà vẫn có những tác phẩm để đời, bất diệt. Đừng có xúng xính áo quần và lướt qua lướt lại với nghề, cũng đừng có đổ tại điều này điều kia khiến ta không làm tốt nghề. Phải lao vào việc thực sự và đổ mồ hôi ra, mới được.

Có những nghệ sĩ cả đời miệt mài, như Xuân Hinh, Thanh Thanh Hiền… và họ thành công.

Tất cả các vở của Xuân Hinh đều do tôi dựng. Tôi đánh giá cao sự lao động miệt mài của Xuân Hinh và bạn diễn Thanh Thanh Hiền, đó là những tấm gương lao động hết mình. Chỉ có đạo diễn đổ mồ hôi mà diễn viên làm quấy quá cho xong thì không bao giờ có vở hay, và thời gian tập sẽ là vô cùng. Những vở rất hay của Xuân Hinh như “Người ngựa, ngựa người”, tôi cùng Xuân Hinh, Thanh Thanh Hiền tập có hai buổi, cứ từ 5 giờ đến 7 giờ.

Nhiều hơn thì không thể vì tôi rất bận, và vì tôi thấy thế là đủ. Họ say mê, họ dồn tất cả tâm trí của mình vào việc tập, và họ đã giúp tôi tiết kiệm rất nhiều thời gian, sức lực, bởi khi tập, tôi như trở thành người khác, chị thấy rồi đấy, gào thét, mắng mỏ, la hét… mệt lắm. Sau này, hầu như các vở của Xuân Hinh cũng đều tập rất nhanh, rất chất lượng như thế.

Thực ra, tôi có ý định làm một vở diễn có nhân vật đời đi theo Xuân Hinh từ bé, rồi đến những đoạn anh ta đi buôn bán thượng vàng hạ cám để lấy tiền theo học bộ môn chèo, rồi thành danh, đến độ có những hôm về diễn ở những vùng quê, khán giả bám theo cả vào... nhà vệ sinh… Đó sẽ là một vở diễn đặc sắc có lớp có lang, có nhân vật, có những triết lý giản dị mà sâu sắc về cuộc đời một nghệ sĩ. Ý định có lâu rồi, nhưng chưa thực hiện được.

Rồi có mạnh thường quân ủng hộ việc Xuân Hinh làm liveshow 40 năm đi diễn! Mừng quá đi chứ! Và việc tôi nhận lời là lẽ đương nhiên, vì tôi cũng mừng cho Xuân Hinh, hơn nữa, tập trung hết cả chèo, chầu văn, hát xẩm, quan họ vào một liveshow đâu phải chuyện dễ, phải rất khéo léo để show diễn uyển chuyển mượt mà…. Tôi thấy mình phải có trách nhiệm làm việc này. Dấu ấn của một cuộc đời nghệ sĩ chứ đâu phải chuyện đùa!

Trước hết, đó là những nghệ sĩ nổi tiếng, nhân dân biết mặt, biết tên. Nhưng quan trọng hơn cả, họ là những nghệ sĩ yêu nghề và nghiêm túc với nghề. Đó là điều cần nhất, bởi có thể nghệ sĩ này không thật trẻ trung, khả ái, giọng của nghệ sĩ nọ chưa thật tốt như tôi muốn, nhưng cái mà tôi đòi hỏi đầu tiên, đó là lòng yêu nghề! Có như vậy tôi mới có thể nhìn thẳng vào mắt khán giả không hổ thẹn mà nói rằng: liveshow này xứng đáng với sự nghiệp 40 năm trên sân khấu của Xuân Hinh!

Không hề gì. Tôi nói với Phạm Hoàng Nam và Đỗ Thanh Hải: tên tuổi trưng lên trên pano áp phích hay giấy mời không quan trọng. Chúng ta ai làm việc nấy, mỗi người một mảng, miễn sao hết lòng hết sức. Tôi đảm nhiệm việc dựng và chịu trách nhiệm phần “lõi”, cũng là phần quan trọng nhất của liveshow - đó là nội dung các phần diễn của nghệ sĩ. Có nghĩa, tôi nhận về mình trách nhiệm giữ cái hồn cái cốt của các nghệ sĩ, trong đó Xuân Hinh là người diễn chính. Đó cũng là nghề của tôi. Ai cũng làm tốt phần mình thì liveshow sẽ tốt thôi, đơn giản thế.

Sẽ phải hay, phải đẹp, phải đáng nhớ, phải tạo được nhiều sự xúc động với nghề diễn. Chúng tôi đang nỗ lực tập luyện cho liveshow. Điều tôi mong muốn, đó là nghệ sĩ Xuân Hinh thực sự được toả sáng, được tôn vinh, bởi anh ấy xứng đáng được như vậy, sau 40 năm cười khóc với nhân gian.

Điều nữa, tôi muốn các nghệ sĩ trẻ nhìn vào đó mà học tập, mà noi gương Xuân Hinh, mà phấn đấu như anh ấy. Trồng cây, chăm cây, ắt có ngày hái quả, lao động nghệ thuật miệt mài ắt có ngày vinh quang.

Không! Hôm nay, chị thấy đấy, tôi ngồi đây với một cái micro, hò hét, ra lệnh oang oang. Và trước mặt tôi là ấm trà nóng, các em ấy pha cho thầy uống để thông giọng mà quát. Chứ còn hôm ấy à, Lê Hùng sẽ ngồi nem nép ở 1 góc cánh gà, chả ai để ý, chả ai rót nước cho mà uống đâu. Tôi sẽ ngồi ở đó, để nhìn những nghệ sĩ của tôi diễn, nhìn họ lộng lẫy, toả sáng trên sân khấu và biết chắc có tôi đâu đó dõi theo, để chắt lọc lấy những hay dở cho mình, còn tiếp tục cho những tháng ngày làm nghề phía trước nữa.