Thông thường, lễ tất niên hay được tiến hành vào ngày 30 tháng Chạp. Vào ngày này, các gia đình làm mâm cơm cúng tất niên và cùng đón chào một năm mới an lành.
Mâm cúng tất niên được các gia đình Việt Nam chuẩn bị không cần quá cầu kỳ, chủ yếu thể được được tấm lòng tri ân, biết ơn của người cúng.
 |
| Mâm cơm cúng tất niên thịnh soạn. Ảnh: Sức khỏe & Đời sống. |
Một mâm lễ cúng tất niên đơn giản, đầy đủ gồm: mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét) và cỗ mặn với các món ăn đặc trưng của ngày Tết. Trong đó, nếu cúng mặn thì không thể thiếu gà trống. Các món ăn được chế biến thơm ngon, bày biện đầy đặn và trang trọng.
Hiện nay, mâm cơm cúng tất niên ở miền Bắc thường là 4 bát, 4 đĩa; cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa. 4 bát, 4 đĩa gồm: bát giò heo hầm măng lưỡi lợn, bát bóng thả, bát miến, bát mọc; 4 đĩa gồm: đĩa thịt gà, đĩa thịt heo, đĩa giò lụa, đĩa chả quế.
Mâm cơm tất niên miền Trung thường có: bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua…
Trong khi đó, mâm cơm cúng tất niên ở miền Nam thường có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò…
Mời quý độc giả xem video Năm 1950, người Việt đón tết như thế nào? (nguồn: Facebook/Hà Nội):
Dưới đây là văn khấn lễ tất niên ngày 30 Tết (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa - Thông tin):
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ...
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm ...
Tín chủ (chúng) con là: ...
Ngụ tại...
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Tâm Anh (TH)